Það sem þér er ekki sagt frá í sunnudagsskólanum

Skildu þeir fara í ítarlega greiningu á siðferðisboðskap guðsins?

 

Og þetta stendur allt í biblíunni; drepa, drepa, drepa.  Flettið því bara upp (td. á http://www.biblegateway.com/).

Skylt að kenna biblíufræði

Enn og aftur um guð og siðferði

Var að afla mér efnis um bænir vegna bloggs sem ég hef verið að spá í en ekki nennt að koma í framkvæmd þegar ég rakst á notandan Evid3nc3á Youtube.  Hann er með alveg ótrúlega áhugaverðar og skemmtilega vel framsettar pælingar um undirstöður kristinnar trúar og ástæður þess að fólk trúir (og líka hverju og hvernig) út frá sinni persónulegu reynslu.  Hann er búinn að taka fyrir "Hugmyndin um guð (The god concept)", "Bænir (Prayers)" og núna síðast "Siðferði (Morality)".

Í nýjustu færslunni um siðferði fjallar hann um tvö hugtök; Euthyphro dilemma og Divine command theory sem ég hef ekki rekist á áður en eru samt á svipuðum nótum og ég hef sjálfur verið að hugsa um í umræðunni um 'kristið siðferði' en útskýra mína hugmynd bara miklu betur (enda greinilega margir fengið samskonar hugmyndir áður).

Euthyphro Dilemma varpar fram spurningunni:

1. Er það sem er 'siðlegt' (gott) fyrirskipað af guði af því að það er siðlegt (gott)?
2. Er það siðlegt (gott) af því að það er fyrirskipað af guði?

Fyrri skilgreiningin staðsetur guð fyrir utan siðferði, siðferði er þá eitthvað sem guðinn þarf sjálfur að fara eftir til að kallast góður.  Það er þá í raun ekki til neitt sem heitir 'kristið siðferði'.  Seinni skilgreiningin segir að allt sem guð segir að sé siðlegt (gott) er siðlegt og það myndi væntanlega kallast 'kristið siðferði'.  Ef svarið við valkosti tvö er 'já' þá er það Divine command theory.

Divine command therory segir að guð ákveði hvað sé gott og allir fylgi hans vilja.  Það vekur hinsvegar upp nokkur vandamál, td. hvað ef guð fyrirskipar að eitthvað sem er almennt ósiðlegt sé gott .. sem guð gamla testamentisins gerir reyndar ítrekað; fyrirskipar fjöldamorð, nauðganir, rán osfv.  Annað vandamál er hver eigi að túlka hvað sé rangt og hvað ekki, en sem komið er virðist það ekki ganga neitt sérstaklega vel og það eru til hundruðir ef ekki þúsundir kristinna safnaða sem allir hafa mismunandi skilning á 'orði guðs'.  Er td. samkynhneigð viðurstyggð sem þarf að útrýma og er allt í lagi að kveikja í/sprengja upp læknastofur þar sem eru framkvæmdar fóstureyðingar?

Annað sem Evid3nc3 kemur inna er af hverju er trúað fólk gott; vill það bara vera 'góð persóna' eða vill það tryggja sér farmiða inn í himnaríki.  Ef einhverjum er aðeins umhugað að fá aðgang af himnaríki og fer því í öllu eftir boðum og bönnum trúarinnar, fyrir utan að slík eigingirni ber ekki vott um gott almennt siðgæði og náungakærleik þá getur komið að því að viðkomandi framkvæmi eitthvað sem passar við siðgæði trúarinnar en öðrum sem standa utan trúarinnar finnst rangt.  Á sama hátt getur komið upp sú staða að sá/sú sem 'breytir rétt' framkvæmi eitthvað sem fyrirgerir 'rétt' viðkomandi á himnavist.

Niðurstaðan hjá Evid3nc3 finnst mér rökrétt; siðferði getur ekki komið frá guði því annars væri það afstætt.  Ef guð getur bara ákveðið hvað sé siðferðislega rétt og rangt hverju sinni þá verður siðferði marklaust hugtak.  Það er ekki til neitt sér kristið siðferði.

Ef læknar höfnuðu ekki yfirnáttúru og kukli

 Skyldi það gera þá að guðleysingjum að útiloka hjátrú frá læknavísindum ?

Trúir þú á álfa - (Hversvegna trúir fólk á biblíuna)

Trúleysingjar og bókstafstrúaðir (kristnir í þessu samhengi) eiga alveg ótrúlegustu hluti sameiginlega, td. hafna báðir hópar ýmiskonar þjóðtrú og hjátrú.

Trúleysingjar átta sig samt á því (amk. þeir sem ég þekki til) að ef þú hafnar tilvist ákveðins yfirnáttúrulegs fyrirbæris, td. álfa þá ertu jafnframt að hafna öllum öðrum yfirnáttúrulegum fyrirbærum með sömu rökum.  Trúaðir hafna hinsvegar oftast öllum yfirnáttúrulegum fyrirbærum nema þeim sem snúa að þeirra eigin trú, jafnvel þótt sömu rök væri hægt að nota gegn þeim.  Þetta hlýtur að vera einhvers konar sjálfsblinda, svona eins og að gagnrýna aðra en sjá síðan ekki sama galla í sjálfum sér.  Það er bara hræsni að gagnrýna fólk fyrir að trúa á álfa þegar viðkomandi trúir svo sjálfur á tröll.

Hver er td. munurinn á álfum, tröllum og englum?  Hver er munurinn á guðum ásatrúarmanna, hindúa eða kristinna?  Að mínu áliti er munurinn enginn.  Allt byggist þetta á gömlum þjóðsögum sem gengið hafa milli kynslóða, jafnvel munmælasögum, sem bæta við sig og breytast í hverri frásögn og/eða þýðingu þangað til það er búið að afbaka og ýkja upprunalegu söguna og jafnvel mynda einhverja hjátrú í kringum efnið.

Þegar ég var yngri fórum við stundum í leik, td. í skólanum, þar sem allir mynduðu hring og svo átti einn að velja orð og hvísla því að td. þeim sem sat á vinstri hönd og orðið þannig látið 'ganga' hringinn.  Man ekki eftir því að það hafi nokkurn tíman tekist að koma orðinu/setningunni rétt allan hringinn.  Samt byggjast öll stærstu skipulögðu trúarbrögðin á þúsund ára gömlum bókum/ritum sem byggjast á en þá eldri heimildum sem hafa gengið manni af manni í hundruðir ef ekki þúsundir ára og allir (átrúendurnir) halda að þeir séu að fylgja óskeikulu orði guðs/guða.

Einmitt, biblían á að hafa orðrétt eftir guði eitthvað sem hann sagði/hugsaði fyrir ~6500 árum síðan, þegar það var engin til að heyra í honum, ekki einu sinni súrefni til að bera hljóðið.  Allar sögurnar í biblíunni eru sagðar af mönnum, skrifaðar af mönnum og þýddar af mönnum.  Og samt er henni einhvern vegin tekið trúanlega fram yfir allar hinar þjóðsögurnar sem eru líka sagðar af mönnum, skrifaðar af mönnum og þýddar af mönnum.

Hvernig er hægt að segja að ein munnmæla sagan sé bull en önnur innblásin af guði þegar það eru nákvæmlega jafn lítið sem styður þær?  Voru menn sem skrifuðu um æsi ekki jafn mikið innblásnir af Óðni og Móse var innblásinn af sínum guð?  Hver er munurinn?  Hvernig er hægt að hafna einni þjóðsögu en samþykkja aðra þegar það er í raun jafn lítið/mikið sem styður þær?

Eina rökrétta niðurstaðan er að trúaðir samþykki nánast umhugsunarlaust allt sem fellur að þeirra trú.  Td. trúaðir (kristnir) gefa sér að guðinn þeirra sé góður og ef þeir heyra sögu um hversu góður guðinn þeirra er þá gleypa þeir við því.  Seinna er sagan notuð til að staðfesta að guðinn sé góður (Það stendur í biblíunni að guð sé til, guð segir að það biblían sé sönn -> guð er til). Sem trúleysingi tek ég hinsvegar þjóðsögum með fyrirvara, þjóðsaga er þjóðsaga og þá skiptir engu hvort mig langar að trúa því að sagan sé sönn.

Um óvísindaleg vísindi og yfirnáttúrulegar ályktanir

Mófa finnst vísindi vera óvísindaleg af því að þau útiloka hið yfirnáttúrulega.  (Undir venjulegum kringumstæðum myndi ég benda honum á hversu mikið rugl þetta viðhorf er í hans eigin bloggi en það flokkast víst undir einelti svo ég kem minni skoðun bara á framfæri hér).

Tilgangur vísinda er að afla þekkingar og útskýra eitthvað betur en áður var gert.  Sem dæmi: Newton kom fyrst fram með kenningu sem útskýrði þyngdarafl og svo kom Einsteinseinna fram með afstæðiskenninguna sem var betri útskýring á þyngdarafli/kröftum heldur en kenning Newtons gerði.  Newton hafði ekki rangt fyrir sér, en kenning hans útskýrði ekki allt og kenning Einsteins útskýrði það sem upp á vantaði (kenning Einsteins útskýrir reyndar ekki heldur allt.. en það er annað vandamál ).

Ef vísindi eiga að skila einhverjum árangri, til að þau séu marktæk, þurfa þau að vera áþreifanleg.  Þeas. þau þurfa að byggja á mælingum, prófunum og gögnum sem hægt er að endurtaka.  Og ef öll endurteknu prófin og endurteknu mælingarnar skila samhljóma niðurstöðu þá gefur það sterklega til kynna að niðurstaðan sé áreiðanleg.

Inn kemur mófi:

• Þeirra rök eru oftast ekki beint rök heldur heimspeki sem segir að vísindi útiloka hið yfirnáttúrulega og þar með Guð. Sem oftar en ekki fer yfir í það að gögnin skipta ekki máli því að sköpun er niðurstaða sem hægt er að hafna vegna þess að það er heimspeki sem að þeirra mati er óvísindaleg í eðli sínu.
• Vísindasamfélagið að stórum hluta hefur samþykkt þá skilgreiningu á vísindum að vísindi útiloka yfirnáttúru og þar með íhlutun Guðs.
• .. mér finnst gífurlega óvísindalegt að útiloka Guð eða yfirnáttúru fyrir fram vegna einhvers konar heimspeki. Ég veit að margir skilgreina vísindi svona og ég er þeim algjörlega ósammála. Fyrir mitt leiti eru vísindi aðferðafræði til að öðlast þekkingu á heiminum sem við búum í. Ekki að útiloka svör fyrir fram, það getur ekki verið annað en óvísindalegt.
• .. mér finnst að vísindi eiga að snúast um að afla sér gagna og fylgja þeim gögnum í þá átt sem þau benda eða leit að þekkingu. Að gefa sér fyrir fram niðurstöðu eins og þessi heimspeki gerir er að mínu mati óvísindalegt.
• Málið er ekki vísindalega aðferðin heldur ályktanir út frá gögnunum og hvort að það er eitthvað vísindalegt að hafna fyrir fram ákveðnum niðurstöðum vegna einhverrar heimspeki. Þegar kemur að spurningum eins og hvort að vitsmunir spiluðu hlutverk í myndun lífs að þá hafni maður engri niðurstöðu fyrir fram vegna einhverrar heimspeki heldur meti gögnin eins vel og maður getur.
• .. ég er heldur ekki að tala um að mæla einhverja yfirnáttúru. Ég er að tala um ályktanir út frá gögnunum, að þegar kemur að þeim þá ætti maður ekki að útilokar maður ákveðnar ályktanir vegna einhverrar heimspeki heldur fylgja gögnunum í þá átt sem þau benda.

Auðvitað eiga vísindamenn ekki að útiloka neitt eða gefa sér niðurstöður fyrir fram.  Reyndar setja vísindamenn fram tilgátur og gefa sér þannig séð einhverja niðurstöðu en prófanir leiða svo hina endanlegu niðurstöðu í ljós.  Annar þáttur sem hefur mikil áhrif í vísindaheiminum er ritrýni (e. peer review), sem er ferli þar sem aðrir vísindamenn fara yfir rannsóknir og gögn, framkvæma sínar eigin prófanir og annaðhvort staðfesta niðurstöðuna, eða hafna henni.  Þannig að ef það er eitthvað ósamræmi í rannsókninni, gögnunum og/eða niðurstöðunum þá kemur það fljótlega í ljós.

Þannig að það gengur engan vegin upp í vísindasamfélaginu að vera búin(n) að ákveða niðurstöðuna fyrirfram eða einhvern vegin túlka niðurstöðuna öðruvísi en gögnin benda til.

Varðandi hið yfirnáttúrulega (e. Supernatural) og að það sé útilokað frá vísindum er það alveg rétt.  Skilgreiningin á 'yfirnáttúrulegt' er að það er ekki hægt að mæla það, það er utan náttúrunnar, eitthvað óútskýranlegt.  Þegar þú ert að rannsaka eitthvað þá viltu aldrei hafa einhverja óútskýranlega stærð, annars færðu aldrei neina marktæka niðurstöðu.  Ekki bara það heldur gæti hver sem er framkvæmt sömu rannsókn og komist að einhverri allt annarri niðurstöðu.  Rannsóknin væri því gagnslaus og myndi ekki færa neitt nýtt fram eða auka skilning okkar á einu eða neinu.

Segjum svo að Newton hafi sett fram þá tilgátu að hlutir falli til jarðar vegna einhverja yfirnáttúrulegra afla.  Það myndi ekki segja okkur neitt, hlutir falla niður, allir vita það.  Það myndi ekki útskýra afhverju, það myndi ekki útskýra gang himintunglanna, það myndi ekki útskýra hvað þarf mikinn kraft til að kasta 1kg kúlu 100m og það myndi ekki útskýra afhverju það þarf minni kraft til að kasta sömu kúlu sömu vegalengd á tunglinu, ekkert.

Á sama hátt geta gögn aldrei bent til yfirnáttúrulegra afla einfaldlega af því að það er ekki hægt að mæla neitt slíkt og því ekki til nein gögn yfir yfirnáttúruleg öfl.  Það eru því aðeins tvær mögulegar útkomur; niðurstaðan er náttúruleg eða óþekkt.  Auðvitað gæti 'óþekkt' bent til einhvers yfirnáttúrulegs en það er engin leið til að staðfesta það.  Hver sem er getur ályktað hvað sem hann vill um yfirnáttúrulega hluti en þá sitjum við uppi með ótal ólíkar ályktanir, engin gögn til að styðja þær og í raun erum við ekkert betur sett.  Hvaða ályktun er rétt, af hverju er ein ályktun eitthvað réttari en önnur?  Órökstudd ályktun skilar okkur ekki betri þekkingu.

Og þess vegna verður að útiloka hið yfirnáttúrulega frá vísindum, það hefur hvort eð er engin mælanleg áhrif, það útilokar sig eiginlega sjálft.  Í raun taka vísindi enga afstöðu til hins yfirnáttúrulega, það er ekki hægt að mæla neitt sem er yfirnáttúrulegt og það er ekki hægt að prófa neitt sem er yfirnáttúrulegt.  Ef eitthvað hefur engin áhrif þá er óþarfi að taka tillit til þess.

Vísindavefurinn: Hvað eru vísindi
Wiki: Vísindi
Wiki: Visindaleg aðferð (e. Scientific method)

Að skilja ekki skilgreiningar

Skilgreiningar eru skemmtilegt fyrirbrigði, einfalt dæmi er td. mælieiningin Metri sem er vel skilgreint alþjóðlegt hugtak.  Þegar einhver notar mælieininguna Metri þá skilja allir hvað hún þýðir.  Ég get td. ekki komið með mína eigin skilgreiningu á Metri og haldið því fram að allir aðrir séu að mæla vitlaust og ætlast til þess að einhver taki mark á mér.

Trú er líka vel skilgreint hugtak:

Sjá wiki: Trú;
Trú er í víðum skilningi að hafa eitthvað fyrir satt eða fyrir eitthvað sem vonað er að muni verða. Í þrengri skilningi orðsins getur það átt við trú á yfirnáttúrlegar verur eða algildan sannleika, án bindingar við skipulegan átrúnað. Trú getur einnig verið það að aðhyllast tiltekin trúarbrögð, að tilheyra tilteknu trúfélagi.

Og svo er trúleysi annað hugtak sem er vel skilgreint:

Sjá wiki: Trúleysi;
Trúleysi er sú afstaða að trúa ekki á yfirnáttúrulegar verur eða öfl, þ.m.t. guði. Er stundum notað sem samheiti yfir guðleysi, þótt það síðarnefnda útiloki ekki endilega trú á yfirnáttúru aðra en guði.

En, það eru alltaf einhverjir sem skilja ekki skilgreiningar.  Td. heldur einhver 'Grútur' því fram í bloggfærslunni '"Trendið" sem er trúleysi' að trúleysi sé í raun og veru trú (í þrengri skilningi orðsins), hef reyndar heyrt marga trúaða bloggara halda þessu fram.  Það er hinsvegar nokkuð ljóst að 'Grútur' er með einhverja allt aðra skilgreiningu á trúleysi en gengur og gerist, af skilgreiningu hugtakanna sést augljóslega að trúleysi er "ekki trú".  Skilgreiningarnar útiloka hvor aðra, einhver sem er trúaður getur ekki verið trúlaus og einhver sem er trúlaus getur ekki verið trúaður.

Auðvitað trúa trúleysingjar ýmsu í víðari skilningi orðsins; ég trúi því alveg þegar ég les gagnrýni um bíómynd hvort hún sé góð eða slæm og ég trúi því alveg að það verði hæg suð-austan átt, 4 metrar á sekúndu, 14°C hiti og lítils háttar rigning um hádegisbil á morgun (6.8.2009) eins og segir á www.vedur.is.  Það hefur hinsvegar ekkert með það að gera að trúa í þrengri skilgreiningu orðsins.

Til allra sem þjást af fordómum gagnvart samkynhneigð

Endilega horfið og hlustið á þetta ágæta lag áður en þið farið að opinbera fordóma ykkar um og í kringum næstu helgi.

"Og þegar þér biðjist fyrir, þá verið ekki eins og hræsnararnir."

Það er fátt eins skemmtilegt og að vitna í biblíuna, til að benda á hvað fólkið sem trúir á það sem stendur í henni velur og hafnar því hverju það trúir.  Eða, einfaldlega hefur ekki hugmynd um hvað það er sem það trúir á.

Það eru alveg nokkrir bloggarar sem birta bænir á nánast hverjum einasta degi hér á blogginu, það eru haldnar bæna göngur (well.. amk. ein) og allskonar bæna samkomur, Omega er með bæna stundir og sjónvarpar því til allra sem vilja sjá.

Allt þykist þetta fólk vera voðalega kristið og trúað.

En hvað segir biblían um slíkt?

5Og þegar þér biðjist fyrir, þá verið ekki eins og hræsnararnir. Þeir vilja helst standa og biðjast fyrir í samkundum og á gatnamótum, til þess að menn sjái þá. Sannlega segi ég yður, þeir hafa tekið út laun sín.
6En nær þú biðst fyrir, skaltu ganga inn í herbergi þitt, loka dyrunum og biðja föður þinn, sem er í leynum. Faðir þinn, sem sér í leynum, mun umbuna þér.
7Þegar þér biðjist fyrir, skuluð þér ekki fara með fánýta mælgi að hætti heiðingja. Þeir hyggja, að þeir verði bænheyrðir fyrir mælgi sína.
8Líkist þeim ekki. Faðir yðar veit, hvers þér þurfið, áður en þér biðjið hann.
9En þannig skuluð þér biðja: Faðir vor, þú sem ert á himnum. Helgist þitt nafn,
10til komi þitt ríki, verði þinn vilji, svo á jörðu sem á himni.
11Gef oss í dag vort daglegt brauð.
12Fyrirgef oss vorar skuldir, svo sem vér og fyrirgefum vorum skuldunautum.
13Og eigi leið þú oss í freistni, heldur frelsa oss frá illu. [Því að þitt er ríkið, mátturinn og dýrðin að eilífu, amen.]

Matthew 6:5-15

 

Sem sagt, það stendur í biblíunni að það sé hræsni að biðjast fyrir þar sem allir sjá til og/eða á einhvern hátt vekja athygli á tilbeiðslu sinni, jafnvel á samkundum eins og í kirkju.  Þarna eru líka leiðbeiningar um að þegar trúaðir biðja eigi þeir bara að fara með faðirvorið en ekki vera að biðja um hitt og þetta, því guðinn viti nú alveg hvað það er sem þeir ætli að biðja um.

Hvernig getur fólk kallað sig kristið og trúað á biblíuna en á sama tíma brotið gegn þeim reglum sem settar eru í biblíunni?  Er hægt að vera kristinn en trúa bara sumu, bara svona því sem hentar hverju sinni?

Hræsnarar, það stendur í biblíunni svo það hlýtur að vera satt.