Um óvísindaleg vísindi og yfirnáttúrulegar ályktanir

Höfundur

At this point they came in sight of thirty or forty windmills on a plain, and as soon as Don Quixote saw them he said to his squire, "Fortune is arranging matters for us better than we could have shaped our desires ourselves, for look there, friend Sancho Panza, where thirty or more monstrous giants present themselves, all of whom I mean to engage in battle and slay, and with whose spoils we shall begin to make our fortunes; for this is righteous warfare, and
it is God's good service to sweep so evil a breed from the face of the earth."

(From Don Quixote, by Miguel de Cervantes Saavedra)

Heimsóknir

Flettingar

Í dag (29.4.): 5
Sl. sólarhring: 6
Sl. viku: 33
Frá upphafi: 691

Annað

Innlit í dag: 5
Innlit sl. viku: 33
Gestir í dag: 5
IP-tölur í dag: 5

Uppfært á 3 mín. fresti.
Skýringar

Eldri færslur

Um óvísindaleg vísindi og yfirnáttúrulegar ályktanir

7.8.2009 | 10:55

Mófa finnst vísindi vera óvísindaleg af því að þau útiloka hið yfirnáttúrulega. (Undir venjulegum kringumstæðum myndi ég benda honum á hversu mikið rugl þetta viðhorf er í hans eigin bloggi en það flokkast víst undir einelti svo ég kem minni skoðun bara á framfæri hér).

Tilgangur vísinda er að afla þekkingar og útskýra eitthvað betur en áður var gert. Sem dæmi: Newton kom fyrst fram með kenningu sem útskýrði þyngdarafl og svo kom Einsteinseinna fram með afstæðiskenninguna sem var betri útskýring á þyngdarafli/kröftum heldur en kenning Newtons gerði. Newton hafði ekki rangt fyrir sér, en kenning hans útskýrði ekki allt og kenning Einsteins útskýrði það sem upp á vantaði (kenning Einsteins útskýrir reyndar ekki heldur allt.. en það er annað vandamál ).

Ef vísindi eiga að skila einhverjum árangri, til að þau séu marktæk, þurfa þau að vera áþreifanleg. Þeas. þau þurfa að byggja á mælingum, prófunum og gögnum sem hægt er að endurtaka. Og ef öll endurteknu prófin og endurteknu mælingarnar skila samhljóma niðurstöðu þá gefur það sterklega til kynna að niðurstaðan sé áreiðanleg.

Inn kemur mófi:

Þeirra rök eru oftast ekki beint rök heldur heimspeki sem segir að vísindi útiloka hið yfirnáttúrulega og þar með Guð. Sem oftar en ekki fer yfir í það að gögnin skipta ekki máli því að sköpun er niðurstaða sem hægt er að hafna vegna þess að það er heimspeki sem að þeirra mati er óvísindaleg í eðli sínu.
Vísindasamfélagið að stórum hluta hefur samþykkt þá skilgreiningu á vísindum að vísindi útiloka yfirnáttúru og þar með íhlutun Guðs.
.. mér finnst gífurlega óvísindalegt að útiloka Guð eða yfirnáttúru fyrir fram vegna einhvers konar heimspeki. Ég veit að margir skilgreina vísindi svona og ég er þeim algjörlega ósammála. Fyrir mitt leiti eru vísindi aðferðafræði til að öðlast þekkingu á heiminum sem við búum í. Ekki að útiloka svör fyrir fram, það getur ekki verið annað en óvísindalegt.
.. mér finnst að vísindi eiga að snúast um að afla sér gagna og fylgja þeim gögnum í þá átt sem þau benda eða leit að þekkingu. Að gefa sér fyrir fram niðurstöðu eins og þessi heimspeki gerir er að mínu mati óvísindalegt.
Málið er ekki vísindalega aðferðin heldur ályktanir út frá gögnunum og hvort að það er eitthvað vísindalegt að hafna fyrir fram ákveðnum niðurstöðum vegna einhverrar heimspeki. Þegar kemur að spurningum eins og hvort að vitsmunir spiluðu hlutverk í myndun lífs að þá hafni maður engri niðurstöðu fyrir fram vegna einhverrar heimspeki heldur meti gögnin eins vel og maður getur.
.. ég er heldur ekki að tala um að mæla einhverja yfirnáttúru. Ég er að tala um ályktanir út frá gögnunum, að þegar kemur að þeim þá ætti maður ekki að útilokar maður ákveðnar ályktanir vegna einhverrar heimspeki heldur fylgja gögnunum í þá átt sem þau benda.

Auðvitað eiga vísindamenn ekki að útiloka neitt eða gefa sér niðurstöður fyrir fram. Reyndar setja vísindamenn fram tilgátur og gefa sér þannig séð einhverja niðurstöðu en prófanir leiða svo hina endanlegu niðurstöðu í ljós. Annar þáttur sem hefur mikil áhrif í vísindaheiminum er ritrýni (e. peer review), sem er ferli þar sem aðrir vísindamenn fara yfir rannsóknir og gögn, framkvæma sínar eigin prófanir og annaðhvort staðfesta niðurstöðuna, eða hafna henni. Þannig að ef það er eitthvað ósamræmi í rannsókninni, gögnunum og/eða niðurstöðunum þá kemur það fljótlega í ljós.

Þannig að það gengur engan vegin upp í vísindasamfélaginu að vera búin(n) að ákveða niðurstöðuna fyrirfram eða einhvern vegin túlka niðurstöðuna öðruvísi en gögnin benda til.

Varðandi hið yfirnáttúrulega (e. Supernatural) og að það sé útilokað frá vísindum er það alveg rétt. Skilgreiningin á 'yfirnáttúrulegt' er að það er ekki hægt að mæla það, það er utan náttúrunnar, eitthvað óútskýranlegt. Þegar þú ert að rannsaka eitthvað þá viltu aldrei hafa einhverja óútskýranlega stærð, annars færðu aldrei neina marktæka niðurstöðu. Ekki bara það heldur gæti hver sem er framkvæmt sömu rannsókn og komist að einhverri allt annarri niðurstöðu. Rannsóknin væri því gagnslaus og myndi ekki færa neitt nýtt fram eða auka skilning okkar á einu eða neinu.

Segjum svo að Newton hafi sett fram þá tilgátu að hlutir falli til jarðar vegna einhverja yfirnáttúrulegra afla. Það myndi ekki segja okkur neitt, hlutir falla niður, allir vita það. Það myndi ekki útskýra afhverju, það myndi ekki útskýra gang himintunglanna, það myndi ekki útskýra hvað þarf mikinn kraft til að kasta 1kg kúlu 100m og það myndi ekki útskýra afhverju það þarf minni kraft til að kasta sömu kúlu sömu vegalengd á tunglinu, ekkert.

Á sama hátt geta gögn aldrei bent til yfirnáttúrulegra afla einfaldlega af því að það er ekki hægt að mæla neitt slíkt og því ekki til nein gögn yfir yfirnáttúruleg öfl. Það eru því aðeins tvær mögulegar útkomur; niðurstaðan er náttúruleg eða óþekkt. Auðvitað gæti 'óþekkt' bent til einhvers yfirnáttúrulegs en það er engin leið til að staðfesta það. Hver sem er getur ályktað hvað sem hann vill um yfirnáttúrulega hluti en þá sitjum við uppi með ótal ólíkar ályktanir, engin gögn til að styðja þær og í raun erum við ekkert betur sett. Hvaða ályktun er rétt, af hverju er ein ályktun eitthvað réttari en önnur? Órökstudd ályktun skilar okkur ekki betri þekkingu.

Og þess vegna verður að útiloka hið yfirnáttúrulega frá vísindum, það hefur hvort eð er engin mælanleg áhrif, það útilokar sig eiginlega sjálft. Í raun taka vísindi enga afstöðu til hins yfirnáttúrulega, það er ekki hægt að mæla neitt sem er yfirnáttúrulegt og það er ekki hægt að prófa neitt sem er yfirnáttúrulegt. Ef eitthvað hefur engin áhrif þá er óþarfi að taka tillit til þess.

Vísindavefurinn: Hvað eru vísindi
Wiki: Vísindi
Wiki: Visindaleg aðferð (e. Scientific method)

Meginflokkur: Vísindi og fræði | Aukaflokkar: Menntun og skóli, Trúmál og siðferði | Facebook